તુલસી ના ફાયદા : તુલસીના પાંદડાના ગુણ, ફાયદા અને ગેરફાયદા : તુલસીનું નામ સાંભળતા જ આપણા મગજમાં પવિત્ર છોડ આવી જાય છે. તુલસીનો છોડ એક એવો છોડ છે, જે ભારતમાં લગભગ દરેક ઘરમાં જોવા મળે છે, નાનાથી મોટા વ્યક્તિ પણ તેને પોતાના ઘરમાં લગાવે છે. ભારતમાં તેને તમારા ઘરમાં સ્થાપિત કરવું શુભ માનવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતા ઉપરાંત આના વૈજ્ઞાનિક કારણો પણ છે, તુલસી સ્વાસ્થ્યની દૃષ્ટિએ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. એવું કહેવાય છે કે ઘરના આંગણામાં તુલસી હોવાને કારણે બિમારીઓ ઘરમાં પ્રવેશી શકતી નથી. દરેક હિન્દુ સ્ત્રી સવારે તુલસીની પૂજા કરે છે. તુલસીને ઘણા યુગોથી એક ઔષધી તરીકે પણ જોવામાં આવે છે, તેના પાંદડાથી લઈને તેના ફળના દાંડી સુધી દરેક વસ્તુને કોઈને કોઈ ફાયદો થાય છે.
ભારતીય હિન્દુ લોકો તુલસીને દેવી માને છે અને ધાર્મિક વિધિઓ સાથે તેની પૂજા કરે છે. તુલસી વિવાહ એ એક ખૂબ જ પ્રખ્યાત તહેવાર છે, જે દેવ ઉથાની એકાદશી એટલે કે ગ્યારસ પર દિવાળી પછી ઉજવવામાં આવે છે. હિંદુઓ ભગવાનને પ્રસાદની સાથે તુલસીને ચોક્કસપણે અર્પણ કરે છે. તુલસીનો ઉપયોગ ઘણી દવાઓમાં પણ થાય છે. તેનો ઘરે બેઠા ઉપયોગ કરીને આપણે ઘણી બીમારીઓથી સરળતાથી છુટકારો મેળવી શકીએ છીએ.
તુલસીના પાંદડાના ગુણ અને ફાયદા
| 1 | તુલસીનું વાવેતર કરવાથી ચારે બાજુ સુગંધ ફેલાય છે. |
| 2 | તેનાથી શરીરની આંતરિક સમસ્યાઓ દૂર થાય છે. |
| 3 | શરદી અને ઉધરસથી બચાવે છે. |
| 4 | હવાને શુદ્ધ કરે છે. |
| 5 | પાચન સંબંધી સમસ્યાઓ દૂર થાય છે. |
| 6 | તાજગી આપે છે. |
તુલસીના પાનનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો
તેને પીસીને ચહેરા પર લગાવવાથી તમામ ખીલ અને ડાઘ દૂર થઈ જાય છે.
તુલસી ભેળવીને પાણી પીવાથી શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધે છે.
આ ખાવાથી શ્વાસની દુર્ગંધ દૂર થઈ જાય છે.
તુલસીના તેલનો ઉપયોગ અનેક દર્દમાં થાય છે.
તુલસીમાંથી ઘણા પીણાં બનાવવામાં આવે છે.
તુલસીમાં કયા કયા પોષક તત્ત્વો જોવા મળે છે
| ક્રમ | પોષક તત્વો | રકમ |
| 1. | પ્રોટીન | 1.3 ગ્રામ |
| 2. | પાણી | 38.7 ગ્રામ |
| 3. | રાખ | 0.6 ગ્રામ |
| 4. | કુલ કેલરી | 9.8 |
| 5. | કાર્બોહાઈડ્રેટ | 1.1 ગ્રામ |
| 6. | કુલ ચરબી | 271 મિલિગ્રામ |
| 7. | કેલ્શિયમ | 75 મિલિગ્રામ |
| 8. | લોખંડ | 1.3 મિલિગ્રામ |
| 9. | સોડિયમ | 1,7 મિલિગ્રામ |
| 10. | પોટેશિયમ | 125 મિલિગ્રામ |
| 11. | મેગ્નેશિયમ | 27 મિલિગ્રામ |
| 12. | ફોસ્ફરસ | 24 મિલિગ્રામ |
| 13. | વિટામિન A C E K B6 | અનુક્રમે (2237 iu, 7.6 mg, 339 mcg, 176 mcg, 66 mcg) |
1 કપ એટલે કે 42 ગ્રામ તુલસીના પાનમાં નીચેના પોષક તત્વો જોવા મળે છે:
તુલસી ના ફાયદા
તાવ ઓછો કરો –
તુલસીમાં એન્ટિબેક્ટેરિયલ, એન્ટિફંગલ અને એન્ટિબાયોટિક ગુણ હોય છે, જે તાવ ઘટાડવામાં પણ ફાયદાકારક છે. તાવ હોય, ચેપ હોય કે મેલેરિયા હોય, તુલસી તેને ઘટાડવામાં સક્ષમ છે. આયુર્વેદમાં મુખ્યત્વે તાવ વખતે તુલસીનો ઉકાળો પીવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આને પીવાથી ખૂબ જ ઝડપથી આરામ મળે છે. આ ખાસ કરીને બાળકો માટે સારું છે.
ઉકાળો બનાવવાની રીત – ½ લીટર પાણીમાં થોડા તુલસીના પાન અને એલચીનો પાઉડર ઉમેરો અને તે અડધો થઈ જાય ત્યાં સુધી ઉકાળો. તમે તેમાં દૂધ અને ખાંડ પણ ઉમેરી શકો છો. હવે દર 2-3 કલાકે દર્દીને આપતા રહો.
ડાયાબિટીસ સામે કામ –
તુલસી એ તત્વને દૂર કરે છે જે શરીરમાં ઇન્સ્યુલિનનું ઉત્પાદન અને જાળવણી કરે છે. તુલસી બ્લડ શુગર ઘટાડે છે, જે ડાયાબિટીસને નિયંત્રણમાં રાખે છે.
તણાવ રાહત –
એક રિસર્ચ અનુસાર તુલસી એ હોર્મોન્સને દૂર કરે છે જે શરીરમાં તણાવ વધારે છે. તેને તાણ વિરોધી એજન્ટ પણ કહેવામાં આવે છે. તુલસી આપણા બધા કોષોને સામાન્ય રીતે કામ કરવામાં મદદ કરે છે અને લોહીનું સારી રીતે પરિભ્રમણ કરે છે. વધુ પડતા તણાવની સ્થિતિમાં ડોક્ટરો પણ તુલસી ખાવાની સલાહ આપે છે. વધુ પડતા તણાવની સ્થિતિમાં તુલસીના 10-12 પાન દિવસમાં બે વાર ચાવવાથી તણાવ ઘણી હદ સુધી ઓછો થઈ જશે.
પથરીની સમસ્યા દૂર કરો-
જો કિડનીમાં પથરી હોય તો તુલસીની મદદથી તે સમસ્યામાંથી રાહત મેળવી શકાય છે. કિડનીમાં પથરી મુખ્યત્વે લોહીમાં યુરિક એસિડના વધારાને કારણે થાય છે. તુલસી યુરિક એસિડને ઘટાડવામાં સક્ષમ છે. તુલસીમાં રહેલું તેલ આ પથરીને નષ્ટ કરે છે અને તુલસી એક પ્રકારનો દર્દ નિવારક પણ છે, તેથી તે કિડનીની પથરીને કારણે થતા દર્દમાં પણ રાહત આપે છે. તેથી, પથરીની સમસ્યાને દૂર કરવા માટે આ એક ઘરેલું ઉપાય છે.
કેવી રીતે ઉપયોગ કરવો –
તુલસીનો રસ કાઢીને તેમાં મધ મિક્સ કરો. હવે તેને ઓછામાં ઓછા 6 મહિના સુધી દરરોજ પીવો. પથરી કોઈપણ સારવાર વિના કિડનીમાંથી નીકળી જશે.
કેન્સર જેવા ભયંકર રોગથી મેળવો છુટકારો-
તુલસીમાં રહેલા એન્ટીઓક્સીડેન્ટ ગુણોને કારણે તે તમાકુથી થતા બ્રેસ્ટ કેન્સર અને મોઢાના કેન્સરથી રાહત આપે છે. દરરોજ તુલસીનો છોડ ચાવવાથી શરીરમાં કેન્સરના કોષો વધતા રોકે છે.
ધૂમ્રપાન છોડવામાં મદદરૂપ –
તુલસીમાં એન્ટી-સ્ટ્રેસ એજન્ટ હોય છે, જે ધૂમ્રપાન છોડવામાં પણ મદદ કરે છે. તણાવ ઘટાડવાથી, સિગારેટ પીવાની ઇચ્છા ઓછી થાય છે, જેના કારણે તમે સરળતાથી ધૂમ્રપાન છોડી શકો છો. સિગારેટ પીવાની ઈચ્છા થતાં જ તુલસીના થોડા પાન લો અને તેને ચાવવાનું શરૂ કરો, થોડી જ વારમાં તમારી ઈચ્છા અદૃશ્ય થઈ જશે. આ સિવાય તુલસીને ચાવવાનો બીજો પણ ફાયદો છે, આટલા વર્ષો સુધી ધૂમ્રપાન કરવાથી તમારા શરીરને જે નુકસાન થાય છે તે તુલસીથી ભરાઈ જાય છે.
રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારો –
તુલસી શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારે છે જેના કારણે શરદી, ઉધરસ, ફ્લૂ, વાયરલ વગેરે શરીરમાં પોતાની અસર દેખાડી શકતા નથી. ઠંડી અને વરસાદના દિવસોમાં તુલસી ભેળવી ચા પીવી ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. આસપાસ બનતી દરેક બીમારીઓથી તમે સુરક્ષિત રહેશો.
પીડા દૂર કરો –
તુલસીના પાન કોઈપણ કારણોસર થતા માથાનો દુખાવો મટાડી શકે છે. તુલસીમાં દર્દ નિવારક તત્વો હોય છે, જેને ખાવાથી તમને દરેક પ્રકારના દુખાવાથી ઘણી હદ સુધી રાહત મળે છે. કેવી રીતે ઉપયોગ કરવો – એક વાસણમાં પાણી લો, તેમાં તુલસીના પાન નાખો, હવે તેને ઉકાળો. તેને થોડું ઠંડુ થવા દો, તેમાં ટુવાલ પલાળી દો, તેને નિચોવો અને તેને તમારા માથાની આસપાસ બાંધો. માથાનો દુખાવો બહુ જલ્દી દૂર થઈ જશે. આ સિવાય તમે તુલસીના પાનની જગ્યાએ તુલસીનું તેલ પણ ઉમેરી શકો છો.
ઝાડા અને ઉલ્ટી દૂર કરો –
તુલસી પણ આ સમસ્યાને સરળતાથી હલ કરે છે. ઝાડા થવા પર તુલસીના કેટલાક પાનને પીસીને તેમાં મધ અને જીરાનો પાઉડર મિક્સ કરો હવે દર 2 કલાકે દરદીને આપો. તમને ઘણી રાહત મળશે. આ સિવાય ઉલ્ટી થવા પર તુલસીનો રસ આદુનો રસ અને નાની ઈલાયચી પાવડરમાં ભેળવીને પીવો જોઈએ. આ ઘરગથ્થુ ઉપચાર છે ઝાડાની સમસ્યાથી છુટકારો મેળવવા માટે.
અન્ય લાભો
- જો તમે અસ્થમાથી પીડિત હોવ તો તુલસીના પાનને કાળા નમકમાં મિક્સ કરો અને પછી તેને ચાવતા રહો.
- રક્તપિત્ત જેવા રોગો પણ તુલસીથી મટે છે. તુલસીની પેસ્ટ લગાવવાથી તે ઠીક થઈ જાય છે.
- જો તમને કાનમાં દુખાવો હોય કે સાંભળવાની તકલીફ હોય તો તુલસીના રસમાં કપૂર નાખીને થોડું ગરમ કરીને કાનમાં નાખવાથી તમને જલ્દી આરામ મળશે.
- તુલસી ચાવવાથી બાળકો અને પુખ્ત વયના બંનેની યાદશક્તિમાં સુધારો થાય છે.
તુલસીના પાંદડા ત્વચા માટે ફાયદાકારક છે
તુલસી ત્વચાને લાભ આપે છે, જેમાંથી કેટલાક નીચે મુજબ છે.
- ઘણી કોસ્મેટિક પ્રોડક્ટ્સ કંપનીઓ તેમના ઉત્પાદનોમાં ઘટક તરીકે તુલસીનો ઉપયોગ કરે છે કારણ કે તેમાં એન્ટી-બેક્ટેરિયલ ગુણ હોય છે. જે ત્વચાને બેક્ટેરિયાથી બચાવે છે.
- તુલસીના પાન સૂકા અથવા રસના રૂપમાં ખાવાથી લોહી શુદ્ધ થાય છે, તમારી ત્વચા ચમકદાર અને ચમકદાર બને છે. આ સિવાય ખીલની સમસ્યા પણ ઠીક થઈ જાય છે અને ત્વચા સ્વસ્થ બને છે.
- ચણાનો લોટ અને તુલસીની પેસ્ટ ત્વચા પર લગાવવાથી કાળા ડાઘ દૂર થઈ જાય છે. તુલસીના પાનને ત્વચા પર ઘસવાથી કાળા ડાઘ પણ દૂર થાય છે.
- તુલસીના પાનને સરસવના તેલમાં કાળા ન થાય ત્યાં સુધી ઉકાળો. પછી તેને ઠંડુ કરીને તમારી ત્વચા પર લગાવો. ઠંડા વાતાવરણમાં આમ કરવાથી ત્વચા તરત જ સ્વસ્થ થઈ જાય છે.
- આયુર્વેદ ચિકિત્સકોના મતે તુલસી ત્વચાની સૌથી મોટી સમસ્યાઓને પણ દૂર કરવામાં સક્ષમ છે. આ માટે તુલસીની પેસ્ટને નિયમિતપણે ચહેરા પર લગાવો.
વાળ માટે તુલસીના ફાયદા
તુલસી વાળ માટે પણ સારી છે, તેના ઘણા ફાયદા છે જે નીચે મુજબ છે.
- વાળ ખરવાનું મુખ્ય કારણ છે ડેન્ડ્રફ અને ખંજવાળ, આવી સ્થિતિમાં જો તમે તમારી દિનચર્યામાં તુલસીના તેલના થોડા ટીપાં ઉમેરો તો તમે આ સમસ્યાથી છુટકારો મેળવી શકો છો.
- તુલસી, હિબિસ્કસ અને લીમડાના પાનનો પેસ્ટ લગાવવાથી તમારા મૂળમાં થતી ખંજવાળ અટકે છે અને વાળ ખરવાની સમસ્યા પણ દૂર થાય છે.
- રોજ તુલસીના તેલથી માલિશ કરવાથી વાળને ઉર્જા મળે છે.
- તમારે તુલસી ખાવી જોઈએ અથવા તુલસીનો રસ પીવો જોઈએ, કારણ કે આ વાળ માટે પણ ફાયદાકારક છે.
- તુલસીના પાવડરને નારિયેળ તેલમાં મિક્સ કરીને વાળના મૂળમાં મસાજ કરો. થોડા જ દિવસોમાં તમારા વાળ લાંબા, ઘટ્ટ અને ચમકદાર બની જશે.
તુલસીની આડ અસરો
તુલસીનો એક અનોખો ફાયદો છે કે તેને ખાવાથી વધારે આડઅસર થતી નથી અને તે તમારા ઘરમાં સરળતાથી વાવવામાં આવે છે, જેને તમે ઇચ્છો ત્યારે ઉપયોગ કરી શકો છો. પરંતુ કેટલાક ગેરફાયદા છે જે નીચે મુજબ છે.
એવું જાણવા મળ્યું છે કે તુલસીના વધુ પડતા સેવનથી યુજેનોલની વધુ માત્રામાં પરિણમે છે, જે ખૂબ નુકસાન પહોંચાડે છે. તે સિગારેટ વગેરે જેવી ઘણી હાનિકારક વસ્તુઓમાં જોવા મળે છે. તેનાથી ઉધરસ દરમિયાન લોહી, ઝડપી શ્વાસ અને પેશાબમાં લોહી જેવી સમસ્યાઓ થાય છે.
તુલસી લોહીને પાતળું કરે છે તેથી તેને અન્ય કોઈ દવા સાથે ન લેવી જોઈએ.
હું આશા રાખું છું કે તુલસીના ફાયદા વાંચ્યા પછી, તમે તેની ઉપયોગીતા સમજી ગયા હશો અને આજથી જ તેનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કરશો. જો તમારા ઘરમાં તે નથી, તો આજે જ તેને ક્યાંકથી લાવો અને તેને તમારા ઘરમાં સ્થાપિત કરો, તમને ઘરમાં તાજગીનો અનુભવ થશે.
